glossariumclose

Mastaba

Quicktime VR Mastaba.jpg

Arabische term (met de betekenis 'bank'), waarmee een bepaald type graf wordt aangeduid waarvan de vorm van de bovenbouw (met enigszins naar binnen hellende muren) lijkt op de banken zoals die buiten Egyptische huizen te zien zijn. Graven van dit type bestaan uit een ondergrondse grafkamer, soms met nevenvertrekken erbij, verborgen onder en beschermd door een meestal langwerpige bovenbouw van steen of kleisteen; in deze bovenbouw bevindt zich een offerruimte, aanvankelijk alleen een nis maar later uitgroeiend tot hele reeksen door gangen verbonden kamers. In de offerruimte bevindt zich een schijndeur en een offertafel (zie ook altaar); een beeld van de dode stond in een afgesloten ruimte, 'serdab 'genaamd; door een kleine opening in de muur daarvan kon het de gebrachte offers genieten. In de Vroege Tijd werden mastabagraven voor zowel de koning als particulieren gebouwd, onder meer in Abydos en Saqqara. Deze mastaba's hadden meerdere ondergrondse kamers, van elkaar gescheiden door muren, waarin echter geen deuren zaten. De bovenbouw hiervan kon dus pas na de begrafenis voltooid worden. Latere graven hebben een (achteraf met puin of valdeuren te blokkeren) trap naar de grafkamer. Mastaba's uit het Oude Rijk zijn in alle grote grafvelden te vinden, vooral in Giza, Saqqara, Aboe Sir en Meidoem. In deze periode werden mastaba's alleen nog voor particulieren gebouwd; de koningen werden toen in piramiden begraven; de eerste is de trappiramide van Djoser in Saqqara (3e dynastie), die in feite bestaat uit zes op elkaar gestapelde, naar boven toe steeds kleiner wordende mastaba's. Vanaf dit moment werd het aantal ondergrondse vertrekken kleiner, en in de 4e dynastie was daar alleen nog de grafkamer, door middel van een (met puin gevulde) schacht verbonden met de bovenbouw. Ook in het Middenrijk zijn wel mastaba's voor particulieren gebouwd, maar toen werden vooral rotsgraven aangelegd.